De Concilie van Arles; een kerkelijk drama over de valse paus en de rol van keizer Constantijn II

Het jaar 314 na Christus. De zon brandt fel op de stad Arles, gelegen aan de oevers van de Rhône in het zuiden van Gallië. De atmosfeer hangt echter zwaar, niet alleen door de zomerhitte maar ook door de controverse die de christenen teistert: wie is de rechtmatige paus?

Deze vraag doet zich voor na de dood van paus Eusebius, waarna een zekere Arsțius, bisschop van Sicilië, zichzelf tot paus uitroept. Deze “valse paus”, zoals hij door zijn tegenstanders wordt genoemd, wekt woede en verwarring bij vele christenen.

De keizer Constantijn II, die zich na de dood van zijn vader Constantijn de Grote zorgen maakt over de eenheid van het rijk en de stabiliteit van de christelijke kerk, grijpt in. Hij roept een concilie bijeen in Arles, met als doel deze religieuze crisis op te lossen.

De Concilie van Arles, gehouden in mei 314, wordt een epische confrontatie tussen verschillende stromingen binnen het christendom. Arsțius, gesteund door een groep bisschoppen die zich liever terugtrekken achter traditionele ideeën, wordt hard aangevallen. Hij staat tegenover een coalitie van bisschoppen, geleid door de beroemde Ossius van Cordoba, die een hervorming van de kerk en een sterkere band met de keizerlijke macht voorstaan.

De debatten in Arles zijn intens. De lucht hangt vol met geciteerde bijbelteksten, retorische flitsen en beschuldigingen van ketterij. Uiteindelijk wordt Arsțius veroordeeld en afgezet. Het concilie bevestigt de legitimiteit van Marcellus als paus en legt strenge regels op voor de verkiezing van nieuwe bisschoppen.

De Concilie van Arles, hoewel niet zonder interne conflicten, markeert een belangrijke stap in de ontwikkeling van het vroege christendom. De gebeurtenis toont hoe de keizerlijke macht en de kerk elkaar steeds meer gingen beïnvloeden.

De gevolgen van de Concilie van Arles:

• Een versterkte rol voor de paus: Door de afkeuring van Arsțius werd de autoriteit van Marcellus als de rechtmatige paus bevestigd, wat bijdroeg aan de consolideringen van het pontificaat in Rome.

• De introductie van formele verkiezingsregels: Het concilie stelde nieuwe regels op voor de verkiezing van bisschoppen, met als doel toekomstige machtsstrijden en controversen te voorkomen.

• Een toenemende band tussen kerk en staat: De betrokkenheid van keizer Constantijn II toont hoe de Romeinse overheid zich steeds meer bemoeide met interne aangelegenheden van de kerk.

De rol van keizer Constantijn II: een complexe figuur

Constantijn II, die na de dood van zijn vader Constantijn de Grote de controle over het westen van het rijk had geërfd, heeft een dubbelzinnig imago in de geschiedenis. Hij wordt zowel geprezen als bekritiseerd voor zijn rol in de ontwikkeling van het christendom.

Aan de ene kant heeft hij zich ingezet voor de eenheid van de kerk en steunde hij de bouw van kerken. Aan de andere kant heeft hij ook politieke macht gebruikt om invloed uit te oefenen op de kerk, wat door sommigen als een vorm van ingrijpen werd gezien.

De Concilie van Arles: een momentopname in een tijd van verandering

Het Concilie van Arles, hoewel misschien niet zo beroemd als andere concilies in de geschiedenis, biedt een fascinerende blik op een cruciaal moment in de ontwikkeling van het christendom. De kerk stond op de drempel van een nieuwe fase, met toenemende invloed en een steeds nauwere relatie met de wereldlijke macht. De gebeurtenissen in Arles illustreren de complexiteit van deze tijd: religieuze debatten, machtsstrijden en de zoektocht naar eenheid in een wereld die snel veranderde.

Tabel 1: Belangrijke figuren tijdens het Concilie van Arles:

Figuur	Functie	Opmerkingen
Arsțius	“Fauste paus”	Biskop van Sicilië die zichzelf tot paus uitriep.
Marcellus	Paus	Erkend als de rechtmatige paus door het concilie.
Ossius	Bisschop van Cordoba	Leider van de groep bisschoppen die Arsțius veroordeelden.
Constantijn II	Keizer	Griep in en riep het concilie bijeen.

De Concilie van Arles, hoewel een relatief kleine gebeurtenis in de lange geschiedenis van het christendom, laat zien hoe religieuze debatten en politieke belangen elkaar kunnen beïnvloeden. De uitkomsten van dit concilie hebben een blijvende invloed gehad op de structuur en organisatie van de kerk.